HERKESİN ANLAYABİLECEĞİ BASİTLİKTE ÇOCUKLARDA ATEŞLİ HAVALE
ÇOCUKLARDA ATEŞLİ HAVALE NEDİR ?
Bir çocuk aniden bilincini kaybederek (herhangi bir duyu yetisi göstermiyor, herhangi bir uyarıya yanıt vermiyor) kasılmaya başlıyor ya da hareketsiz kalıyor, gözlerde kayma, çenede ya da dişlerde kenetlenme, idrar kaçırma,… oluyorsa, bu bir havaledir; beynin elektriksel bir aktivitesidir (1,2).
Eğer havale 38C ve üzerinde ateş ile geçirilirse, ateşli havale denir (1,2).
ATEŞLİ HAVALE İKİ TİPTİR: BASİT VE KOMPLEKS (2):
Basit (tüm kriterleri sağlamalı)
1. 15 dakikadan kısa sürmesi
2. Jeneralize olması (vücudun tüm kaslarının olaya katılması)
3. Öncesinde nörolojik bir problemin olmaması
4. 24 saatte bir kez olması
Kompleks (herhangi bir kriteri sağlamalı)
5. 15 dakikadan uzun sürüyorsa
6. Fokal (vücudun bir kısmında) oluyorsa
7. 24 saat içinde tekrarlıyorsa
ANNE BABALAR İÇİN: Anne babalar endişe etse de, basit ateşli havaleler mortalite (ölüm) riskini artırmaz (2).
ANNE BABALAR İÇİN: Anne babalara, basit ateşli havalenin, zihinsel ve davranışsal gelişim üzerine olumsuz bir etki oluşturmayacağı ve ölüm riskini artırmayacağı söylenmelidir (1).
ATEŞLİ HAVALE GEÇİRME YAŞI :
Ateşli havaleler en sık ilk 5 yaşta görülürler(1). Çocukluk çağında en sık görülen nöbetler, ateşli havalelerdir (2). Ateşli havaleler, 6 ay ile 5 yaş arasındaki çocukların %2-5’inde görülür (1).
ATEŞLİ HAVALE NEDEN OLUŞUYOR ?
Atta yatan neden tam olarak bilinmiyor fakat genetik yatkınlık bu bozukluğun oluşuma açıkça katkıda bulunuyor (3).
ATEŞLİ HAVALE TEKRARLAR MI ?
Ateşli havalenin tekrarlamasında etkili risk faktörleri (2)
1. 1 yaş altında olmak
2. havale öncesi ateş süresinin 24 saatten kısa olması
3. ateş :38-39°C ile havale geçirme
4. ailede ateşli havale geçiren birey olması
5. ailede sara (epilepsi) hastası olması
6. komplike tip olması
7. erkek cinsiyet
ANNE BABALAR İÇİN: Anne babalar ilk ateşli havaleden sonra, uzun dönemde oluşabilecek risklerden korkarlar. Anne babalara ateşli havalenin uzun dönemdeki etkisinin (nörolojik bozukluk, sara ya da ölüm gibi) düşük risk taşıdığı anlatılmalıdır (1).
ANNE BABALAR İÇİN: Ancak, ilk ateşli nöbetten sonraki ilk 2 yıl içinde tekrar etme riski % 15 ile 70’dir. Bu risk 18 aydan küçük yaş grubundakilerde ve düşük ateş ile havale geçirenlerde, ateşin başlaması ile havalenin başlaması arası sürenin kısa olması ile ya da ailede ateşli havale geçiren olması ile artmaktadır (1).
ATEŞLİ HAVALE SONRADAN EPİLEPSİYE İLERLER Mİ?
Ateşli havaleden sonra epilepsi oluşumu için risk faktörleri (2)
➢ Nörogelişimsel anormallik olması
➢ Fokal kompleks tip ateşli havale olması
➢ Ailede epilepsi (sara) öyküsü olması
➢ Ateşin başlaması ile ateşli havalenin ortaya çıkması arası sürenin 1 saatten kısa olması
➢ Kompleks tip ateşli havale
➢ Tekrar eden ateşli havale geçirmek
ATEŞLİ HAVALE GEÇİRMEKTE OLAN ÇOCUĞA İLK MÜDEHALEDE NE YAPILMALI NE YAPILMAMALI:
O anda çocuğun yanında olan herkes mümkün olduğunca sakinliğini korumalıdır.
Çocuk bir an önce en yakın sağlık merkezine götürülmelidir. Fakat bu süre alacağı için o anda çocuğun yanında kim varsa o müdehale etmek durumundadır. Çocuğun bilinci kapalı ve vücudu kasılma halindedir.
Güvenli bir ortama yatırılarak öncelikle zarar görmesi önlenmelidir. Çocuğun yaptığı bilinçsiz hareketler durdurulmaya çalışılmamalıdır. Burada önemli olan çocuğun nefes almasının devam etmesidir. Ağzında görülen yabancı cisim varsa çıkarılmalıdır; fakat ağız kaşık,… kullanılarak zorlanmamalıdır, bu durumda yan yatırmak ve nefes almasını dikkatle gözlemlemek gerekir. Ateş düşürmek ya da çocuğu uyandırmak için suya sokulmamalıdır (6,7).
ATEŞLİ HAVALEDE İLK DEĞERLENDİRME
İlk değerlendirmede nöbetin tipi belirlenmeli ve ateşin kaynağı saptanmalıdır (4,5).
Basit ateşli havalede rutin laboratuar testleri, EEG ve nöro-görüntüleme yapılması önerilmemektedir (1) fakat yapılması gereken tetkik ve uygulanması gereken tedavi hastanın durumuna bağlı olarak değişir. En doğru yaklaşım, doktorun vereceği kararla belirlenir.
ATEŞLİ HAVALE İÇİN ÖNLEM
Atesşli hastalık sırasında ateş düşürücü ilaçlar verilmelidir (6).
Nöbet geçirmeyi önleyici ilaçlarının kullanılmasının gerekip gerekmediği ve gerekiyorsa hangi ilacın uygun olacağı, ilacın koruması ile yan etkileri arasındaki karşılaştırmalar doktorunuzla görüşmenizde belirlenecektir (1,6).
YASAL UYARI: Bu site de yer verilen bilgiler yalnızca bilgilendirme amacı taşımaktadır.
Sunulan bilgilerin içerigi hiçbir sekilde herhangi başka bir profesyonel tibbi tavsiyeye üstün değildir; bu nedenle herhangi bir doktor, sağlık personeli önerileri yerine tıbbi tedavi önerisi olarak kullanılmamalıdır. Hastanız için en doğru bilgiye en sağlıklı yoldan ulaşabilmeniz için mutlaka doktorunuzla görüşmenizi öneririm.
Son Güncelleme 25 Ağustos 2017
KAYNAKLAR:
1. http://www.aafp.org/afp/2012/0115/p149.html
2. Nelson Textbook of Pediatrics, 20th Edition, Kliegman, Stanton, St. Geme, Schor & Behrman, Philadelphia 2016 by Elsevier.
3. Winawer M, Hesdorffer D. Turning on the heat: the search for febrile seizure genes. Neurology. 2004 Nov 23. 63(10):1770-1. [Medline]
4. Subcommittee on Febrile Seizures; American Academy of Pediatrics. Neurodiagnostic evaluation of the child with a simple febrile seizure. Pediatrics. 2011;127(2):389–394.
5. Millar JS. Evaluation and treatment of the child with febrile seizure. Am Fam Physician. 2006;73(10):1761–1764.
6. http://www.cnd.org.tr/index.php?cat=26
7. http://kidshealth.org/en/parents/febrile.html#